Karski, Jan (1914-2000)

Pseud. van Kozielewski, Jan 

geb. in Lodz; was als reserveofficier van een militaire eenheid, overrompeld door het Rode Leger in 1939 en vervolgens als krijgsgevangene afgevoerd naar de SU; wist te ontsnappen, keerde terug naar Polen en sloot zich aan bij het verzet in Warschau (viel in handen van de nazi-Gestapo maar werd door kameraden bevrijd vanuit een ziekenhuis); werd verbindingsman van het Poolse verzet en reisde eind 1942 door vijandelijke linies naar Londen en rapporteerde aldaar dat de nazi's de joodse minderheid in Polen systematisch uitroeide (Karski was ooggetuige in het getto van Warschau en van vernietigingskamp Belzec); in juli 1943 reisde Karski door naar Washington en werd door president Roosevelt ontvangen in het Witte Huis (werd echter niet veel geloof gehecht aan zijn woorden in Londen en Washington); Karski schreef vervolgens op verzoek van uitgever Houghton Mifflin Company (Boston)/publiceerde in 1944: "Story of a secret state"; raakte gedesillusioneerd einde WO II en keerde niet meer terug naar Polen; promoveerde vervolgens en werd hoogleraar politicologie/Oost-Europa-kunde aan de Georgetown University (Washington)